Geschiedenis
Sinds 2004 laat het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) de Transparantiebenchmark jaarlijks uitvoeren.
In de jaren 2004 (nulmeting) en 2005 werden zowel ondernemingen als maatschappelijke organisaties bekeken. Om overlap met De Transparant Prijs: voor de beste charitatieve verslaggeving’ te voorkomen, wordt er vanaf 2006 in de Transparantiebenchmark alleen gekeken naar ondernemingen.
De Transparantiebenchmark was oorspronkelijk alleen toegankelijk voor de ondernemingen die door het ministerie van EZK waren geselecteerd op basis van hun omvang. In de loop der jaren steeg echter de bekendheid van de benchmark, en ontstond bij steeds meer ondernemingen de behoefte om hun prestaties in MVO verslaggeving naast die van andere ondernemingen te leggen. Daarom is er in 2008 voor gekozen om de benchmark ook open te stellen voor ondernemingen die op vrijwillige basis willen deelnemen.
In 2010 kreeg het Panel van Deskundigen (PvD) uitgebreidere taken. Denk hierbij aan een aanvullende beoordeling van de Top 20 en behandeling van de correspondentie met bedrijven die zichzelf niet in hun score konden herkennen. Eveneens werd in 2010 de Kristalprijs in het leven geroepen, met een daarbij behorende jury.
Criteria
In 2007 zijn de criteria herzien om beter aan te sluiten bij de ontwikkelingen op het gebied van maatschappelijke verslaggeving. Deze herziening is tot stand gekomen in samenspraak met zowel deelnemende ondernemingen als een aantal maatschappelijke organisaties. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van 2006 hebben te maken met herstructurering en herformulering.
Daarnaast is er meer nadruk komen te liggen op de kernactiviteiten van ondernemingen en welke rol Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) daarin speelt. Ook ketenverantwoordelijkheid heeft in de criteria van 2007 meer gewicht gekregen en is als een apart hoofdstuk in de criteria opgenomen. Met betrekking tot verificatie zijn de criteria aangepast, zodat die meer recht doen aan de verschillende vormen en gradaties van onafhankelijke verificatie. Tenslotte zijn de criteria meer in lijn gebracht met het internationale referentiekader voor rapportage (Global Reporting Initiative).
Vanaf 2008 en 2009 zijn de criteria een aantal jaar ongewijzigd gebleven. Wel werden belangrijke vernieuwingen doorgevoerd. Zo is in 2010 een interactieve, online e-tool geïntroduceerd om de hoor en wederhoor met de deelnemende ondernemingen te professionaliseren. Daarnaast zijn voor het eerst Europese en internationale sectorvergelijkingen geïntroduceerd. Verder ontvangen alle deelnemers een individueel benchmarkrapport, waarin hun scores worden vergeleken met een peer group.
In 2014 zijn de criteria van de Transparantiebenchmark vernieuwd, waarbij aansluiting is gezocht bij zowel het raamwerk voor geïntegreerde verslaggeving van de International Integrated Reporting Council (IIRC) als bij de nieuwe generatie richtlijnen van het Global Reporting Initiative, G4 (download overzicht).
De criteria zijn in 2019 wederom, ten opzichte van vorige jaren, significant veranderd. Waar de oude set criteria voornamelijk gebaseerd was op de richtlijnen vanuit GRI en IIRC, is de nieuwe set criteria gebaseerd op de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van verslaggeving omtrent maatschappelijke informatie. Zo hebben de Sustainable Development Goals (SDGs) en ketentransparantie meer aandacht gekregen in de nieuwe criteria en zijn er ook elementen meegenomen vanuit o.a. de EU richtlijn niet-financiële informatie (EUD NFI), OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen, Corporate Governance Code, Natural Capital Protocol en de Climate-related Financial Disclosures.
COVID-restricties 2020-2021
De afgelopen jaren hebben er met betrekking tot de organisatie en toekenning van de Kristalprijs iets anders uitgezien. In 2020, een ‘themaprijsjaar’, vond in verband met de ontwikkelingen rondom COVID-19 geen Kristalprijsprijsuitreiking plaats. Wel vond in november het online Kristalevent 2020 plaats, live vanuit de Glazen Zaal in Den Haag. Tijdens dit online event werd stilgestaan bij ’20 jaar MVO in Nederland’.
In 2021, een ‘benchmarkjaar’, werden organisaties weer gewoon uitgenodigd om de self-assessment in te vullen, waarna het Panel van Deskundigen en de Kristaljury de best scorende beoordelingen onder de loep namen. Ook in dit jaar was, in verband met restricties, het gehele event rondom de Kristalprijsuitreiking 2021 online. Het thema van 2021 was ‘Transparantie over de impact van klimaatfactoren in het licht van mondiale uitdagingen’. Binnen dit thema werd er door het Panel van Deskundigen en de Kristaljury ook aandacht besteed aan transparantie over de impact van COVID-19 in relatie tot klimaatbeleid en -prestaties.